Wereld! Hallo

Het plan is om een boek te schrijven over hoe normen veranderen op dezelfde manier als taal, en daarmee het inzicht definitief te populariseren dat taal en cultuur niet wezenlijk van elkaar verschillen maar eigenlijk gewoon hetzelfde zijn. Binnen de moderne taalkunde is dat geen wereldschokkend nieuws, denk ik, maar daarbuiten realiseert geen hond zich dat! Taal bestaat uit normen! Als u, mijn lezer, enkel de eerste bladzijde van dit boek leest, hoop ik dat in elk geval die boodschap door blijft knagen en zich stukje bij beetje in uw overige denkpatronen nestelt.

[Hier die kerngedachte]

Sinds ik op dit inzicht kwam heb ik er een boek over willen schrijven. Ik kwam op het idee terwijl ik bij mijn vriendin Siri thuis zat. Onder haar luid protest was ik haar aan het uitleggen hoe taalakademies werken. Ze zei dat ze niet luisterde en dat het haar niet interesseerde, maar ik bleef maar doorzaniken, net zo lang tot haar vriend thuiskwam en ik wegmoest zodat ze rustig konden zoenen en eten koken. Staand op straat besefte ik dat ik hier een boek over wilde schrijven: hoe rechtbanken en taalakademies dezelfde functie vervullen, de ene voor normen en de andere voor woordbetekenissen. Siri wilde mijn verhaal al niet horen, hoezo zit dan de wereld op dit boek te wachten? Wereld, ik heb er vertrouwen in dat jullie me volgen in deze duizelingwekkende ontdekkingsreis. Het wordt vernieuwend aan alle kanten. De boodschap noch haar vorm zijn ooit tevoren zo gezien. Enkel dat ze op papier geprint en gekaft gaat worden en wellicht in boekwinkels en bij praatjes aan de man/vrouw gebracht, wat toch vrij onvernieuwend is; misschien kan ik het op eetpapier schrijven met choco-pen en – daar met een geit op een vlot een boek promoten al gedaan is – het door ezelrijdende schoonmaaksters laten voorlezen in gevangenissen en op kinderfeestjes (de kinderen kunnen het eetpapier vervolgens in hun party-bags mee naar huis krijgen en daar de zwaardere theorie tijdens het avondeten aan hun ouders uitleggen.)

In Luxemburg betalen ze je dik. Ik kreeg op de dag dat ik aankwam meteen een baan en ik beëindig de studie ondanks veelvuldige uitstapjes naar het buitenland met een klein maar zeker spaarvermogen. Binnen Noordwest-Europa denk ik dat het contrast tussen Luxemburg en Noord-Ierland een van de grootst mogelijk vindbare is. Met wat hier het magere overschot is van een studentenloon, kan ik mezelf in Belfast denk ik maandenlang in leven houden.

Dit boek moet in het Nederlands. Als je zo lang in het buitenland woont wordt Nederlands iets vreemds, het is ver weg en een soort fascinerende herinnering. De verhouding tot de taal verandert zeker weten: nu is het iets wat ik kan en weet, wat ik met mijn vrienden niet kan delen (ter hunner treurnis toch vaak geprobeerd). Als ik iemand tegenkom die het ook spreekt is het een gelegenheid om zowel voor hen die het wel als die het niet verstaan mijn vloeiendheid tentoon te spreiden. Aldus ontstaat in een woonkamer in Belfast een doorwrochten filosofische onderzoeking in het Nederlands. Het moet niet alleen in het Nederlands, het moet ook in zeer toegankelijk publiek-wetenschappelijk Nederlands, is het idee – sterker nog, een soort plezierig persoonlijk relaas waarbij je de zogenaamd moeilijke theorie snapt zonder dat het enige moeite kost. Wie weet win ik tegelijkertijd een spinozabeker en een gouden griffel.
 
Dat brengt me op het volgende thema: wetenschappelijke objectiviteit. Mij is het helder dat wetenschap niet objectief kan zijn en beter ook niet kan doen alsof. Voor ik dat aan de hand van Kuhn en zijn paradigma's ga uitleggen, wat ik overigens helemaal nog niet gelezen heb, eerst een anecdote ter illustratie: [het contrast tussen de denkwijzen in de MAGEO en de MLCMMC.]

Zocker, Şeker, Azúcar. Sugar packets as evidence of a changing power balance.

Another thesis done! This is a link to the full thing.


Me with 4 of the copies on the train. Photographer: Gintarė

Abstracts (English, Nederlands, Español):
The position of a language in society is a type of discourse. Even the most banal artefacts with language choices on them are not just results of but participants in that discourse, and they can reinforce it, or challenge and transform it. In this thesis, sugar packets are presented as small samples or fossils of historical language power balances, which can be used to reconstruct shifts in those balances. As a form of ready-collected data, a number of online sugar packet catalogues are used, from which some key information is however missing such as manufacturing dates and finding places. The thesis' methodology is an attempt to utilize the potential of the data by investigating it through four different approaches. After a global overview of differences between the used catalogues, the scope is limited in two different ways. First, the focus is on one city, The Hague, for which the language choices on old and new sugar packets are compared. Next is a comparison of the packets released during the history of three different Dutch department stores. Finally, the study zooms in on a single sugar packet, to trace in detail its journey and the choices made during it. The data show a clear difference between “linguistic fetish” type use of foreign languages, whereby they are employed to call up positive connotations, and “instrumental” use, which is directly related to the companies' cross-border activities. Specifically this “instrumental” multilingualism occurs ever more often, as a result of the dynamics of franchising and foreign expansion during the period which is researched.

De machtspositie van een taal in de maatschappij is een diskoers. De taalkeuzes in of op welke tekst, uitspraak of onbeduidend object dan ook zijn niet alleen resultaten van dat diskoers, maar nemen erin deel, door het te herhalen en voort te zetten, of door het aan te passen en een nieuwe richting te geven. In deze scriptie worden suikerzakjes aangegrepen als kleine staaltjes of fossielen van historische taalbalansen, die kunnen worden gebruikt om de verschuivingen daarin te reconstrueren. Bij wijze van kant-en-klare data maakt de studie gebruik van een aantal door verzamelaars bijeen gebrachte online catalogi van suikerzakjes, waarin echter bepaalde cruciale informatie mist zoals wanneer de zakjes zijn gedrukt en waar ze zijn gevonden. De methodologie van de scriptie is een poging het potentieel van de data tot bloei te brengen met vier benaderingen in toenemende mate van detail. Na een overzicht van onderlinge verschillen tussen de catalogi volgen twee verschillende manieren om het bereik van de studie te beperken, eerst met een focus op suikerzakjes uit één stad, namelijk Den Haag, waarbij taalkeuzes op nieuwe en oude zakjes worden vergeleken, en vervolgens met een vergelijking van de suikerzakjes uitgebracht gedurende de geschiedenis van drie Nederlandse warenhuizen In de laatste analyse wordt de focus verscherpt op één enkel suikerzakje, om het door het zakje afgelegde pad te traceren en de daarbij gemaakte keuzes in hun context te plaatsen. Uit de data blijkt een onderscheid tussen „dwepend“ gebruik van vreemde talen – waarbij ze worden ingezet om positieve associaties op te roepen – en „instrumenteel“ gebruik, direct gerelateerd aan grensoverschrijdende economische activiteit van de bedrijven. Specifiek deze „instrumentele“ meertaligheid komt steeds meer voor als gevolg van het ontstaan van franchises en toenemende internationalisering van bedrijven tijdens het door het onderzoek beslagen tijdsbestek.

La posición de un idioma en la sociedad es un discurso. Cada texto, objeto o acto de habla, junto con las selecciónes de idioma que se encuentran en estos, incluso en los más triviales, no son solamente resultados de este discurso sino que también hacen parte de éste y pueden reforzarlo, rebatirlo y transformarlo. En esta tesis, los paquetes de azúcar se presentan como muestras o fósiles de equilibrios históricos de poder lingüístico, cuyos cambios pueden ser reconstruidos mediante el análisis de estos vestigios. Como “corpus prefabricado” se utilizan catálogos en línea de paquetes de azúcar, recopilados por coleccionistas. Sin embargo, faltan informaciónes tales como las fechas de producción o los lugares donde se hallaron los paquetes. La metodología de la tesis busca aprovechar el potencial de dichos paquetes desde cuatro enfoques de investigación diferentes. Se empieza presentando un panorama general de las diferencias entre los catálogos y entre los sistemas nacionales de distribución de azúcar. Luego, para limitar el alcance de los datos, se comparan las selecciones de idioma hechas, en primer lugar, en paquetes nuevos y antiguos de la ciudad de La Haya, y, en segundo lugar, en los paquetes creados a lo largo de la historia de tres almacenes neerlandeses. Por último, la investigación se enfoca en un único paquete para observar en detalle su recorrido y las decisiones tomadas en este proceso. Los resultados muestran una clara distinción entre el uso de idiomas extranjeros de dos maneras: como “fetiche lingüístico” y de forma “instrumental”. En la primera, los idiomas son usados para evocar asociaciones positivas, mientras que la segunda está directamente relacionada a las actividades transfronterizas de las empresas. Este tipo de plurilingüismo “instrumental” particular occure cada vez más seguido, como resultado de las dinámicas de creación de franquicias y de expanción internacional durante el periodo investigado.