Er zijn online een aantal fascinerende tools beschikbaar die voortvloeien uit de "what works"-beweging - met het idee dat je door zoveel mogelijk onderzoek overzichtelijk samen te brengen, in één oogopslag kan zien wat er bewezen resultaat heeft en wat niet. Een heel goed voorbeeld daarvan is deze Teaching and Learning Toolkit van het Education Endowment Fund.
Wat je op die pagina ziet is een samenvatting van een aantal verschillende maatregelen die in het onderwijs worden toegepast (het gaat hierbij om basis- en voortgezet onderwijs). Per maatregel wordt aangegeven hoeveel die kost om in de praktijk te brengen, hoe solide het beschikbare onderzoek over dat onderwerp is, en de verwachtte impact van die maatregel gegeven in maanden vooruitgang die daarmee geboekt worden ten opzichte van kinderen die de maatregel niet hebben gehad. Als je op de maatregel klikt zie je uitleg en een aantal dingen om te overwegen bij de implementatie.
Een aantal dingen vallen op. Er zijn maar twee maatregelen die een bewezen negatieve impact hebben, maar allebei worden die in Nederland veelvuldig toegepast. De meest dramatische daarvan is doubleren, waarvan aangegeven wordt dat het heel veel kost, dat leerlingen die blijven zitten hun peers die wel overgaan nooit meer in kunnen halen, en dat het ongelijkheid vergroot. Het advies dat EEF geeft is om in plaats van doubleren andere methoden in te zetten die goedkoper zijn, zoals één-op-één-begeleiding. (Nog meer info: een artikel hierover in de Tubantia en een verdiepende uitleg op Wij-leren.nl)
De andere maatregel met negatieve impact is wat hier wordt omschreven als "Setting" en "streaming", wat inhoudt dat mensen worden ingedeeld in klassen op basis van hun niveau - in Amerika heb je bijvoorbeeld "gewone" Algebra II en Algebra II Honours, en in Nederland een nog veel extremer model met vmbo, havo en vwo. Volgens het EEF heeft dat wel een klein positief effect voor mensen die sowieso al hoge resultaten halen, maar ook een klein negatief effect voor mensen die middelhoge of lage resultaten halen. Gemiddeld heeft het dus een klein negatief effect, met name ook op het zelfvertrouwen en op mensen hun groeimentaliteit: het idee dat je resultaten kan veranderen door moeite te doen. Het advies van EEF is om de leerlingen hoogstens binnen de klas in groepjes in te delen die dan aparte instructie krijgen. Daarnaast is er met meer op de leerling gestuurde instructie, in plaats van klassikaal onderwijs, sowieso veel terrein te winnen. (klik haha) (Tevens een kritische noot hiero, op basis waarvan de EEF hun informatie naar het schijnt heeft aangepast)
Maatregelen die wel een heel positief effect hebben zijn het geven van feedback (ligt voor de hand), specifieke instructie over leerstrategieën (leren leren) en begrijpend lezen en alles wat daarmee te maken heeft (literacy). Maar het is interessant om te zien dat de overgrote meerderheid van de onderzochte initiatieven een positieve impact heeft.
Onderzoek zoals dit is gaaf: het kan dat dit nu pas echt mogelijk is, nu er over veel maatschappelijke onderwerpen enkele tientallen jaren aan onderzoek is gedaan wat met elkaar vergeleken kan worden. Ik ben benieuwd of het ministerie van OCW in Nederland ook bekend is met dit soort resultaten en of er binnen het Nederlandse systeem wat mee gedaan gaat worden.
